Pierwotna nadczynność przytarczyc
Najczęściej jest wywoływana przez łagodny gruczolak, rzadziej przez przerost, a jedynie wyjątkowo przez raka przytarczyc. Pojedynczy zazwyczaj gruczolak wydziela w nadmiarze parathormon, który zwiększa wchłanianie jelitowe i uwalnianie wapnia z kości. Wzrasta też wydalanie wapnia i fosforanów z moczem.
Choroba może objawiać się:
kamic moczową, chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, ostrym zapalenie trzustki, bólami kostnymi i złamaniami, wielomoczem i nadmiernym pragnieniem.
Do mniej charakterystycznych objawów należą:
nudności i wymioty, uporczywe zaparcia, które mogą prowadzić do niedrożności jelit, świąt skóry, zaburzenia koncentracji, łatwe męczenie się, bóle głowy. Przy bardzo wysokim stężeniu wapnia we krwi może dojść do zagrożenia życia, związanego z obfitymi wymiotami, wielomoczem i odwodnieniem, prowadzącym do wstrząsu i śpiączki.
Badania pomocnicze wykazują oprócz wysokiego poziomu wapnia w surowicy krwi, obniżenie poziomu fosforanów oraz zwiększoną aktywność fosfatazy zasadowej. W radiogramach układu kostnego początkowo nie występują zmiany.
W bardziej zaawansowanych przypadkach obserwuje się zanik kostny, zwiększone niszczenie kości, zwłaszcza rąk, a następnie torbiele kostne. Leczenie operacyjne polega na usunięciu gruczolaka przytarczyc